Over de onverwachte aankondiging van de geboorte van de eerste genetisch gewijzigde baby’s. Een column.
He Jiankui zal zich de reactie op zijn grote onthulling wel anders hebben voorgesteld.
Als hij een wetenschapper aan een Westerse universiteit was geweest, dan was het voorspelbaar geweest wat er gebeurd zou zijn nadat hij de geboorte had aangekondigd van de eerste twee genetisch gewijzigde baby’s. Twee meisjes, bijgenaamd ‘Lulu’ en ‘Nana’, zijn geboren nadat ze als embryo een genetische aanpassing hadden meegekregen die hen immuun zou moeten maken voor het aidsvirus, maakte He eind vorige maand bekend.
In het Westen zou er een oorverdovend gehuil van verontwaardigde ‘Frankenstein’-kreten zijn opgestegen, van politici, commentatoren en bio-ethici, in de media en op sociale media. Zijn universiteit zou hem nog sneller geschorst hebben dan als hij een studentendoop met dodelijke afloop had georganiseerd. En daarna zou een jaren aanslepende juridische strijd zijn begonnen over de vraag of hij al of niet de wet had overtreden.
Maar belangrijker: in het Westen zou het hoogstwaarschijnlijk nooit zo ver gekomen zijn. He Jiankui zou met zijn plannen al na een paar stappen gestruikeld zijn in de hordenloop van ethische commissies, vergunningen en financieringsaanvragen.
In China is die hordenloop niet zo onoverkomelijk. Maar daar staat tegenover dat het vervolg minder voorspelbaar is.
Misschien had He applaus verwacht, en nationalistische eerbetuigingen omdat hij ‘de grootste biotechnologische doorbraak van de eeuw’ had binnengehaald voor zijn land.
Maar helaas voor hem viel zijn onderzoek toch niet zo in de smaak bij de hogere partijgeledingen. ‘Extreem abominabel’ en ‘in strijd met de Chinese wetten en regels’, vond de Chinese Raad voor Wetenschappen. Het ministerie van Wetenschap begon een onderzoek tegen hem, en hij is alvast geschorst.
Even was er zelfs sprake van dat He Jiankui ‘verdwenen’ zou zijn. Op dezelfde manier als eerder dit jaar de Interpol-baas Meng Hongwei, de filmster Fan Bingbing en andere bekende Chinezen die in aanvaring waren gekomen met de autoriteiten ‘verdwenen’ – dat wil zeggen gearresteerd zonder proces en zonder contact met een advocaat of met de buitenwereld.
He Jiankui was laatst gezien toen hij op een wetenschappelijke conferentie in Hong Kong zijn werk toelichtte en meteen nog een nieuwe zwangerschap met een genetisch gewijzigde baby aankondigde. En daarna zou hij volgens de South China Morning Post, een krant uit Hong Kong, verdwenen zijn. Ondertussen zou de wetenschapper opnieuw zijn opgedoken, of nooit echt zijn verdwenen, volgens het persagentschap Associated Press. Misschien wil hij gewoon zelf even uit de schijnwerpers blijven.
Met de speculaties over He’s mogelijke vermissing is even de discussie op de achtergrond verdwenen over de vraag of wat hij had aangekondigd ook écht was. Zijn onderzoek is nog niet onafhankelijk gecheckt, dus voorlopig moeten we hem op zijn woord geloven dat hij écht genetisch gewijzigde baby’s heeft doen geboren worden. Al zal hij nu misschien wat minder gretig zijn geworden om die claim nog te herhalen.
Een aangepaste versie van deze column is op 22 december 2018 verschenen in De Tijd.