IQ-Frankenstein

Een baby die genetisch gewijzigd is om immuun te zijn tegen aids is één ding, maar genetisch gewijzigd om slimmer te zijn, dat is iets heel anders, lijken we te vinden. Een column.

He Jiankui: dr. Frankenstein? Foto He Lab.

He Jiankui en zijn genetisch gewijzigde baby’s blijven de gemoederen beroeren.

De Chinese geneticus viel in ongenade nadat hij in november vorig jaar bekend maakte dat hij twee baby’s, de tweeling ‘Lulu’ en ‘Nana’, genetisch gewijzigd had met de ‘crispr’-techniek. Toen de twee meisjes nog prille embryo’s waren, had hij bij hen het gen CCR5 weggehaald. Die ingreep moest de meisjes immuun maken voor besmetting met HIV, het aidsvirus.

Voorlopig is nog niet door onafhankelijke onderzoekers bevestigd dat He Jiankui écht gedaan heeft wat hij beweert. Maar experts vinden het plausibel genoeg om hem er unaniem om te veroordelen, ervan uitgaande dat het wellicht waar is. De Chinese wetenschapper heeft in dat geval iets gedaan dat niemand ooit eerder heeft aangedurfd: mensen op zo’n manier genetisch gewijzigd dat ze die wijziging ook zullen doorgeven aan hun kinderen, als ze die op een dag hebben.

De kritiek richtte zich vooral op het feit dat He Jiankui met de gezondheid van zijn proefpersonen speelde, door een experimentele techniek te gebruiken, zonder dat duidelijk was wat de eventuele neveneffecten konden zijn van het wegknippen van CCR5. Het doel van de genetische wijziging zelf, immuun maken tegen aids, daar kon niemand veel op tegen hebben.

Maar daar is vorige week verandering in gekomen. Het Amerikaanse blad MIT Technology Review bracht uit dat er wel degelijk al een neveneffect van het verwijderen van CCR5 bekend is: als het bij muizen wordt gedaan, krijgen die er betere hersenen van. He Jiangkui heeft al erkend dat hij daarvan op de hoogte was toen hij zijn experiment deed, maar hij ontkent dat het hem erom te doen was extra slimme baby’s te maken.

Nu is uit een nieuwe studie door een Amerikaans-Israëlisch team onder leiding van Alcino Silva en de universiteit van Californië gebleken dat het ontbreken van CCR5 ook bij mensen een gunstige invloed op de hersenen heeft: mensen die (van nature) geen CCR5 hebben, herstellen beter van beroertes, en ze behalen gemiddeld ook betere resultaten op school.

Dat raakt een gevoelige snaar. Ineens is He Jiankui niet meer gewoon een wetenschapper die onvoorzichtig, eerzuchtig of naïef was. Nu lijkt hij een soort sinistere dokter Frankenstein die eropuit was supermensen te kweken. Of om ambitieuze ouders die een superkind willen hun zin te geven – een kind dat met een superieur IQ alle concurrenten aan de universiteit en in zijn carrière uit de weg veegt.

Dat het niet denkbeeldig is dat ouders extra-intelligente kinderen zouden willen, toont de ervaring van Alcino Silva zelf aan. Hij heeft naar eigen zeggen wel eens te maken met types uit de tech-sector in Silicon Valley die een ongezonde belangstelling vertonen in designerbaby’s met superhersenen.

Toen Silva vorig jaar het nieuws hoorde over de Chinese gen-baby’s, dacht hij meteen dat het om een poging tot verbetering ging. ‘Ik realiseerde me ineens – Oh Holy shit, ze menen het serieus met die bullshit. Mijn reactie was er een van viscerale afkeer en droefheid’.

Deze column is op 2 maart 2019 verschenen in De Tijd.

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *