De theorie van de platte aarde staat op het punt wetenschappelijke bevestiging te krijgen. En een heleboel applaus, van de believers. Een column.
Geloven dat de aarde plat is, was tot niet zo lang geleden een nogal zielig marginaal fenomeen. Maar toen kwamen de sociale media op, en die hebben een duizendvoudige versterker gezet op alle vormen van fake news. In het kielzog van de antivaccinatiebeweging, de Amerikaanse alt-right en andere complotreligies, zijn de flat-earthers een zichtbare beweging geworden. Ze hebben niet alleen hun eigen chatgroepen en websites, maar ook heuse internationale conferenties en organisaties, en ze beginnen af en toe tot in de reguliere media door te dringen, zij het voorlopig nog meestal in de categorie bizar randnieuws.
Een van die organisaties, de Flat Earth International Conference, heeft nu aangekondigd dat ze een luxueuze cruise wil organiseren naar de rand van de wereld. Alle platte-aarders die er de prijs van een ticket voor over hebben, mogen mee om met eigen ogen de rand van onze platte aardschijf te aanschouwen.
Vanuit het standpunt van een sceptische wetenschapper, lijkt dat op het eerste gezicht een prima idee. Laat die flat earthers maar proberen de rand van de wereld te vinden, en als ze dan vaststellen dat die er niet is, en dat ze na lang varen terug op hun vertrekpunt staan, zullen ze wel tot inzicht komen. Een hypothese formuleren en ze vervolgens door een experiment falsifiëren, dat is een onberispelijk wetenschappelijke aanpak.
Alleen is dat niet wat er gaat gebeuren. Integendeel, de deelnemers aan de cruise zullen hun platte-aarde-hypothese bevestigd zien.
Vele platte aarde-aanhangers stellen zich de wereld namelijk voor als een ronde platte schijf met de noordpool in het midden en aan de buitenste rand, in het uiterste zuiden dus, een grote ‘muur van ijs’ die de hele schijf omgeeft. Wat er dus gebeurt als het cruiseschip steeds naar het zuiden blijft varen, zal zijn dat het bij de ijzige kust van Antarctica arriveert. En die kust zullen de opvarenden interpreteren als de muur van ijs, de rand van de wereld. Waarmee ze onder groot gejuich hun theorie bewezen zullen zien.
De Zandrekenaar raadt de platte-aarde-cruisers aan om niet alleen te juichen maar ook even door te denken en bijkomende waarnemingen te doen. Ze zouden bijvoorbeeld eens helemaal rond de ijsmuur kunnen varen, en meten hoe lang die tocht is. Volgens de bolle aarde-theorie varen ze dan rond Antarctica; zowat zeventienduizend kilometer. Volgens de platte aarde varen ze rond de hele wereldschijf, zo’n honderdtwintigduizend kilometer. Dat verschil zouden ze toch moeten merken aan hun brandstofbudget (en aan de kalender).
En nog een tip: dat ze onderweg naar het zuiden elke avond op het dek naar de veranderende sterrenhemel kijken. Zodat ze zien hoe de sterrenbeelden zonder perspectivisch van vorm te veranderen noordwaarts opschuiven, terwijl sommige zelfs achter de noordelijke horizon verdwijnen. En dat ze dan eens goed nadenken hoe dat te verklaren zou zijn.
Deze column is op 20 april 2019 verschenen in De Tijd.
Fantastische site, nu gelukkig ontdekt door mijn abonnement op De Tijd. Doe zo verder, aub!