Ook een ‘beperkte kernoorlog’, bijvoorbeeld tussen India en Pakistan, zou een wereldwijde ramp zijn, volgens nieuw onderzoek. Een column.
We hadden het benauwd in de jaren tachtig. Grote menigten kwamen in Brussel op straat om te protesteren tegen een beleid dat volgens hen recht naar het einde van de wereld leidde.
Het einde van de wereld, niet in de vorm van klimaatontwrichting, maar in de vorm van een kernoorlog.
‘Carrière maken, voordat de bom valt’, zong Doe Maar. Films lieten zien wat de gevolgen zouden zijn van een nucleair conflict; de gedisneyficeerde Amerikaanse versie in ‘The Day After’ en de meedogenloos realistische versie in het Britse ‘Threads’ – die laatste is overigens nog steeds de moeite van het bekijken waard.
Het beangstigende, achteraf gezien, is dat de wereld enkele keren écht vlakbij de apocalyps gestaan heeft in die tijd, zoals in de nacht van 26 op 27 september 1983, toen het Russische raketwaarschuwingssysteem door een technisch probleem ten onrechte een Amerikaanse aanval meldde – een incident dat pas veel later bekend is geworden.
De grote vrees in die tijd betrof een totale oorlog tussen de twee grote kernmachten, de VS en de toenmalige Sovjet-Unie, met hun reusachtige nucleaire arsenalen en hun doctrine van ‘mutually assured destruction’.
Als er in recentere jaren nog ongerustheid over kernwapens opduikt, dan lijkt die meestal te gaan over kleinschaliger conflicten, rond meer bescheiden kernmachten, zoals Noord-Korea of (potentieel) Iran.
Maar het zou een vergissing zijn te denken dat een dergelijke ‘beperkte’ kernoorlog géén wereldwijde ramp zou zijn, blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek. Een team onderzoekers van verscheidene Amerikaanse universiteiten heeft in het vakblad Science Advances een analyse gepubliceerd van de gevolgen van een kernoorlog tussen India en Pakistan, twee buurlanden die chronisch in onmin leven en die elk over een beperkt arsenaal kernwapens beschikken.
De wetenschappers hebben de gevolgen doorgerekend van een hypothetisch conflict in 2025 waarbij India en Pakistan elk 100 tot 150 atoombommen op de ander gooien.
Het aantal dodelijke slachtoffers in beide landen zou tussen 50 miljoen en 125 miljoen liggen. De rook van brandende steden zou 15 tot 36 miljoen ton fijn roet in de atmosfeer brengen, dat zich op grote hoogte binnen enkele weken over de hele planeet zou verspreiden.
Het roet zou wereldwijd het zonlicht verzwakken, waardoor het koud zou worden: gemiddeld 2 tot 5 graden koeler. Ter vergelijking: de klimaatopwarming bedraagt tot dusver ongeveer 1,1 graad. Vijf graden afkoeling betekent een gemiddelde temperatuur die niet meer is voorgekomen sedert de laatste ijstijd. Er zou ook tot 30 procent minder regen vallen.
Het onvermijdelijke resultaat van dat alles: mislukkende oogsten en een massale hongersnood op een ongekende schaal.
Het zou tot tien jaar duren voor de lucht weer opklaart en het klimaat weer wordt zoals voor de oorlog.
Besluit: het is een illusie te denken dat een beperkte of regionale kernoorlog slechts een regionaal probleem is. Een kernoorlog wordt heel snel een wereldwijde ramp.
Deze column is op 26 oktober 2019 verschenen in De Tijd.